Libmonster ID: BY-2282

Янка Купала лічыў драму «Раскіданае гняздо» сваім найлепшым творам.

Вядомы артыст Цімох Сяргейчык успамінаў, як праз больш за дваццаць гадоў пасля выхаду п’есы Купала прарочыў: «Ты, Цімашок, калі-небудзь успомніш мае словы. Я памру, а “Раскіданае гняздо” займе яшчэ на сцэне сваё пачэснае месца i загаворыць на поўны голас. Я ўклаў у гэтую п’есу лепшае, што было ў маёй паэзii i прозе». І тут драматург не памыліўся. Драма «Раскіданае гняздо» атрымала доўгае, хоць і пакручастае сцэнічнае жыццё.

Адразу пасля напісання твора аўтар зразумеў, што падаваць яго ў цэнзуру для друкавання і пастаноўкі — справа бесперспектыўная. Упершыню гэты твор быў пастаўлены Фларыянам Ждановічам у Першым беларускім таварыстве драмы і камедыі 10 ліпеня 1917 года.

Заснавальнік трупы і рэжысёр увасобіў на сцэне вобраз Сымона, Вера Тарасік — Марылі, Рамуальд Жакоўскі — Старца. Ролю Лявона ў першай пастаноўцы выканаў брат Фларыяна Ждановіча Антон (А. Крыніца), выкліканы з Арла.

Фларыян Ждановіч — адзін з заснавальнікаў беларускага прафесійнага тэатра, вядомы акцёр, рэжысёр.

У свой час разам з Ігнатам Буйніцкім, Алесем Бурбісам, Усеваладам Фальскім арганізаваў драматычныя гурткі ў Мінску, Слуцку, Вільні, быў мастацкім кіраўніком Першага беларускага таварыства драмы і камедыі.

Пад яго кіраўніцтвам у 1920 годзе ў Мінску быў адкрыты Беларускі дзяржаўны тэатр (БДТ-1, сёння — Нацыянальны акадэмічны тэатр імя Янкі Купалы). Да арышту ў 1930-я гады быў рэжысёрам Беларускага савецкага тэатра. Выконваў ролю Сымона ў спектаклі паводле «Раскіданага гнязда».

У красавіку 1921 года спектакль быў перанесены на сцэну Беларускага дзяржаўнага тэатра. Асноўную ўвагу сканцэнтравалі на бытавым канфлікце. У гэты ж час п’есу паставілі некаторыя аматарскія калектывы, а таксама Дзвінскі беларускі народны тэатр (Латвія).

Новае сцэнічнае жыццё і новае прачытанне п’еса «Раскіданае гняздо» атрымала на сцэне Беларускага тэатра імя Якуба Коласа (сёння — Нацыянальны акадэмічны драматычны тэатр імя Якуба Коласа, Віцебск) у 1951 годзе. Пастаноўка Аляксандра Скібнеўскага вызначалася наступнай ідэйнай скіраванасцю: шмат увагі надавалася мастацкім абагульненням, рэжысёр імкнуўся на прыкладзе сям’і Зяблікаў паказаць лёс усяго беларускага народа і ўзняць сацыяльныя пытанні.

Твор уяўляў сабой гераічную драму змагання за лепшую долю. Некаторыя тэкставыя купюры зрабілі спектакль больш дынамічным. Цікавай сцэнічнай знаходкай было ўвядзенне ў сцэнічнае дзеянне песень на словы Янкі Купалы, імкненне даць псіхалагічнае абгрунтаванне дзеянням і ўчынкам герояў. Тым не менш гэта пастаноўка мела выразны адбітак тагачаснай ідэалогіі: Незнаёмы быў увасоблены ў вобразе піцерскага рабочага-бальшавіка, а ў фінале паказана масавая сцэна, калі народ выйшаў на барацьбу. Спектакль Скібнеўскага з поспехам прайшоў не толькі ў Беларусі, але і за яе межамі. Пасля адбылося шмат пастановак іншых калектываў: Мазырскага народнага тэатра (рэжысёр Міхаіл Колас), Бабруйскага вандроўнага беларускага драматычнага тэатра (рэжысёр Аркадзь Аркадзьеў) і інш.

У 1972 годзе вярнуўся да «Раскіданага гнязда» Беларускі тэатр імя Янкі Купалы (сёння — Нацыянальны акадэмічны тэатр імя Янкі Купалы). Рэжысёр Барыс Луцэнка зрабіў пастаноўку больш манументальнай, увёў у тэкст верш Янкі Купалы, пантамімічныя сцэны, новых дзейных асоб — русалак. Людміла Грамыка адзначала: «Пастаўленая ў 1972 годзе драма “Раскіданае гняздо” традыцыйна лічылася бытавой і несцэнічнай. Але ж выведзеная рэжысёрам Б. Луцэнкам у паэтычную і філасофскую плоскасць, п’еса нечакана для многіх прагучала з магутным трагедыйным напалам. Спектакль уразіў глыбінёй думак і філасофскіх разваг, шэрагам выдатных акцёрскіх работ…» Без істотных змен гэты спектакль быў адноўлены ў 1982 годзе.

У тым самым 1982 годзе «Раскіданае гняздо» паставіла Ала Бабенка, рэжысёр Нацыянальнага акадэмічнага ўкраінскага драматычнага тэатра імя Марыі Занькавецкай у Львове, якая назвала гэту работу найбольш яркай сярод іншых уласных спектакляў.

У кастрычніку 1993 года пад назвай «Час, Сымоне, час…» адбылася прэм’ера спектакля паводле «Раскіданага гнязда» ў Мінскім абласным драматычным тэатры ў Маладзечне. Рэжысёр Рыгор Баравік паспрабаваў надаць пастаноўцы дынамізм і экспрэсію. Крытыкі адзначалі, што гэта быў вельмі яркі спектакль і адно з найлепшых прачытанняў твора Янкі Купалы.

Адметную пастаноўку драмы Янкі Купалы ажыццявіў Дзяржаўны рускі драматычны акадэмічны тэатр імя М. Горкага ў 1997 годзе. Рэжысёр Барыс Луцэнка зрабіў народную музычную драму. Спектакль уяўляў сабой маштабнае дзеянне з песенна-пластычнымі нумарамі ў выкананні танцавальна-вакальнага гурта «Этнас».

У 2013 годзе за ўвасабленне «Раскіданага гнязда» ўзяўся рэжысёр Аляксандр Гарцуеў у Рэспубліканскім тэатры беларускай драматургіі. Гэта работа паказала, што твор, напісаны 100 гадоў таму, не страчвае сваёй актуальнасці і зараз, а праблемы, узнятыя Янкам Купалам, хвалююць сучаснага гледача. У спектаклі цяжка вызначыць час дзеяння: героі апрануты не ў вясковае адзенне, але і не надта сучаснае, толькі паніч апрануты вельмі модна і нават мае смартфон.

Сам рэжысёр адзначаў, што паказаў не разбураную хату, а пошукі свайго месца ў жыцці чалавекам, чыя трагедыя мае глыбокі сацыяльны сэнс, дзе далёка не ўсё ляжыць на паверхні, многае пераведзена ў пласты асацыятыўных сувязей, вобразаў-сімвалаў. Спектакль мае трагічны фінал: Зоську і Сымона забівае Незнаёмы, якому заплаціў Паніч. Пасля стрэлаў гучыць купалаўскае «Я буду маліцца і сэрцам, і думамі…» у выкананні Уладзіміра Мулявіна.

Літаратурныя сувязі. Тэма пошукаў шчасця, праўды, лепшай долі ўвасоблена не толькі ў драматычных, але таксама ў вершаваных і празаічных творах. Францішак Багушэвіч тэму пошукаў праўды раскрыў у паэме «Кепска будзе!». Якуб Колас у паэме «Новая зямля» і Іван Мележ у рамане «Людзі на балоце» бачылі шлях да лепшай долі ў здабыцці зямлі і волі. Вельмі выразна матыў «раскіданага гнязда» паказаны ў рамане Кузьмы Чорнага «Пошукі будучыні».

______________________
1 Блюзне´рства — богаадступніцтва, бязбожжа.


© biblioteka.by

Permanent link to this publication:

https://biblioteka.by/m/articles/view/П-еса-Раскіданае-гняздо-Сцэнічнае-ўвасабленне-п-есы

Similar publications: LBelarus LWorld Y G


Publisher:

Беларусь АнлайнContacts and other materials (articles, photo, files etc)

Author's official page at Libmonster: https://biblioteka.by/Libmonster

Find other author's materials at: Libmonster (all the World)GoogleYandex

Permanent link for scientific papers (for citations):

П’еса «Раскіданае гняздо». Сцэнічнае ўвасабленне п’есы // Minsk: Belarusian Electronic Library (BIBLIOTEKA.BY). Updated: 23.09.2023. URL: https://biblioteka.by/m/articles/view/П-еса-Раскіданае-гняздо-Сцэнічнае-ўвасабленне-п-есы (date of access: 14.02.2025).

Comments:



Reviews of professional authors
Order by: 
Per page: 
 
  • There are no comments yet
Related topics
Publisher
Rating
0 votes
Related Articles
ПОЗДНИЙ СТАРТ НЕ ФАЛЬСТАРТ, или За что в спецназе уважают "карьеристов"
Catalog: Разное 
5 hours ago · From Беларусь Анлайн
КУДЕСНИКИ САВАЛЕЙКИ
17 hours ago · From Беларусь Анлайн
К МОРЮ - ЧЕРЕЗ "ПЕТРОФЛОТ"
2 days ago · From Беларусь Анлайн
ПУСТЬ ЛЕГКИМ ОКАЖЕТСЯ ПУТЬ
Catalog: История 
2 days ago · From Беларусь Анлайн
ГЕРОИ ОГНЕННОЙ ВОЙНЫ
2 days ago · From Беларусь Анлайн
ГОСТЕВОЙ ПРОПУСК, или почему комбат Неустроев не возглавил парадный строй в сорок пятом
2 days ago · From Беларусь Анлайн
"История войны должна быть предельно правдивой"
Catalog: История 
2 days ago · From Беларусь Анлайн
РОССИЯ СКВОЗЬ СТОЛЕТИЯ
Catalog: Разное 
3 days ago · From Беларусь Анлайн
ЕДИНЫЙ ИНФОРМАЦИОННЫЙ КОМПЛЕКС ОБЪЕДИНЕНИЕ СИЛ
3 days ago · From Беларусь Анлайн
Военная реформа: оптимизация, эффективность, качество
3 days ago · From Беларусь Анлайн

New publications:

Popular with readers:

News from other countries:

BIBLIOTEKA.BY - Belarusian digital library, repository, and archive

Create your author's collection of articles, books, author's works, biographies, photographic documents, files. Save forever your author's legacy in digital form. Click here to register as an author.
Library Partners

П’еса «Раскіданае гняздо». Сцэнічнае ўвасабленне п’есы
 

Editorial Contacts
Chat for Authors: BY LIVE: We are in social networks:

About · News · For Advertisers

Biblioteka.by - Belarusian digital library, repository, and archive ® All rights reserved.
2006-2025, BIBLIOTEKA.BY is a part of Libmonster, international library network (open map)
Keeping the heritage of Belarus


LIBMONSTER NETWORK ONE WORLD - ONE LIBRARY

US-Great Britain Sweden Serbia
Russia Belarus Ukraine Kazakhstan Moldova Tajikistan Estonia Russia-2 Belarus-2

Create and store your author's collection at Libmonster: articles, books, studies. Libmonster will spread your heritage all over the world (through a network of affiliates, partner libraries, search engines, social networks). You will be able to share a link to your profile with colleagues, students, readers and other interested parties, in order to acquaint them with your copyright heritage. Once you register, you have more than 100 tools at your disposal to build your own author collection. It's free: it was, it is, and it always will be.

Download app for Android